Tiên học lễ hậu học văn là câu nói của ai
VNTN- “Khổng Tử nói: con em mình ở trong đơn vị thì hiếu thảo với thân phụ mẹ, ra bên ngoài phải kính trên nhường dưới, cẩn trọng trong tiếng nói việc làm cơ mà thành thực, yêu quý khắp mọi fan và gần fan nhân đức nhằm noi theo; làm cho được bởi vậy rồi mà vẫn tồn tại dư sức thì hãy học văn”.
Bạn đang xem: Tiên học lễ hậu học văn là câu nói của ai
Thầy đồ dạy chữ xưa. Ảnh tứ liệu lịch sử.
Mới đây trong tại hội thảo giáo dục chủ đề “Văn hóa học mặt đường trong bối cảnh đổi mới GD-ĐT” do Ủy ban Văn hóa, giáo dục đào tạo của Quốc hội tổ chức, GS nai lưng Ngọc Thêm tất cả nêu ý kiến nên vứt câu “Tiên học tập lễ hậu học văn” đã treo ở các trường học tập trong toàn quốc… kế tiếp trên mạng facebook lại rộ lên ồn ào, người tán thành thì ít, bạn phản đối càng nhiều. Trong các người phản nghịch đối, có bạn còn dùng hầu hết lời cực kỳ khiếm nhã nhục mạ ông Thêm thậm tệ, chẳng bắt buộc nói lí lẽ gì, bởi thế sao điện thoại tư vấn là phản bội biện, duy trì “Lễ” nhỉ?
Dưới trên đây tôi cũng bạo dạn nêu ý kiến của cá thể mình về việc này. Xin ban đầu từ tìm hiểu rõ xuất phát của 6 chữ “Tiên học tập lễ hậu học văn”.
Đây là câu nói đầu lưỡi của các thầy đồ dạy dỗ chữ Nho thời trước. Hầu như cũng được xem như là phương châm để đào tạo và huấn luyện những lớp bạn gọi là Nho sĩ, hỗ trợ cho cỗ máy quan lại trở thành công xuất sắc cụ giúp những triều đại phong con kiến trị vì. Cũng chưa thấy ai xác định rõ câu này thành lập và hoạt động từ lúc nào. Nhiều người dân trên facebook vẫn xác định câu này của Khổng Tử. Nhưng mà tìm trong tởm sách của Nho học tập không thấy có ghi 6 chữ này. Tìm trong các bộ tự điển lớn của trung hoa như Khang Hy trường đoản cú điển, Từ hải, từ nguyên, Bách khoa đại từ điển, Thành ngữ trường đoản cú điển cũng ko thấy ghi. Chỉ thấy tất cả một đoạn văn vào sách Luận ngữ do học trò đánh dấu những lời dạy dỗ của Khổng Tử có chân thành và ý nghĩa tương tự 6 chữ trên. Đoạn văn đó như sau: “Tử viết: Đệ tử nhập tắc hiếu, xuất tắc đễ, cẩn nhi tín, phiếm ái chúng nhi thân nhân; hành hữu dư lực tắc dĩ học văn.” (Học nhi – 6). Dịch nghĩa ra như sau: “Khổng Tử nói: con trẻ của mình ở trong đơn vị thì hiếu hạnh với thân phụ mẹ, ra phía bên ngoài phải kính trên nhường dưới, cẩn trọng trong tiếng nói việc làm mà thành thực, yêu dấu khắp mọi tín đồ và gần người nhân đức để noi theo; có tác dụng được vì vậy rồi mà vẫn còn đấy dư sức thì nên học văn”.
Như vậy đủ thấy rõ câu “Tiên học lễ hậu học văn” là vì hậu Nho (chưa rõ tác giả) đã tự nhân tiện rút ngắn lại hơn nữa theo đơn lẻ tự trước (tiên) sau (hậu) thành 6 chữ là từ lời nói trên của Khổng Tử. Tưởng là đúng mà lại vô tình có tác dụng sai hẳn ý nghĩa câu nói của Khổng Tử. Thực tế ý Khổng Tử ý muốn nói về cách tuyển chọn học trò để ông huấn luyện và đào tạo người quân tử vừa bao gồm đức Nhân vừa bao gồm học vấn (chữ nghĩa, gớm sách…) mới rất có thể tham chính. Mong vậy trước tiên đề xuất tìm ra người dân có những hành vi phù hợp với Lễ, chứng minh ưa mê say điều Nhân (cũng tựa như ngày này ta lựa chọn học trò có năng khiếu sở trường về ngành nào kia để bồi dưỡng thành tài về ngành kia vậy), thì mới có thể đủ tiêu chuẩn để ông trau dồi thêm cả đạo đức với học vấn rồi mới có thể thành kẻ sĩ quân tử, ao ước tiến cử mang lại triều đình sẽ được tham chính, thực hành theo ưng ý “Nhân trị” (Đức trị) của ông.
Xin được nói thêm về phạm trù “Lễ”. Nghĩa gốc của “Lễ” là kính Thần. Trong văn tự giáp cốt khắc hình đồ vật đựng thiết bị cúng thần. Sau mở rộng thêm các nghĩa như: kính trọng, nghi thức, những phương pháp mẫu mực về đạo đức, rất nhiều hành vi giao tiếp lịch sự không tính xã hội biểu đạt đạo đức, văn hoá. Phần nhiều hành vi mà Khổng Tử nói tại đây như: hiếu, đễ, cẩn, tín, phiếm ái chúng, thân Nhân, đều là hành vi thuộc nội hàm của Lễ. Mọi hành vi này là biểu lộ của đức Nhân.
Xem thêm: Bài 8 Những Ứng Dụng Của Tin Học Lớp 10, Bài Giảng Tin Học Lớp 10
Bởi vậy ông từng trả lời học trò Nhan Uyên lúc hỏi về điều Nhân: “Khắc kỷ phục Lễ vi Nhân”. Nghĩa là ức chế xung khắc phục bản thân mình theo Lễ là Nhân. Hữu tử – học trò của Khổng Tử cũng nói: “Hiếu đễ dã mang kỳ vi Nhân chi bản dư”. Nghĩa là: Hiếu đễ, điều ấy là cội của đức Nhân vậy.
Tư tưởng của Khổng Tử chỉ nêu một chữ Nhân để cửa hàng triệt vớ cả. Ông phân tích và lý giải cho học trò: “Nhất dĩ tiệm chi”, nghĩa là “lấy một điều Nhân để quán triệt đầy đủ điều. Đến to gan Tử thêm Nghĩa thành Nhân Nghĩa. Đến Đổng Trọng Thư new quy định lại thành Ngũ thường: Nhân – Nghĩa – Lễ – Trí – Tín, rồi gộp cả Tam cương của Ban nắm (quân thần, phụ tử, phu phụ) thành Tam cương Ngũ hay mà thời nay ta cũng gán đến Khổng Tử không còn cả!
Cũng vì biện pháp “tuyển” học trò như vậy buộc phải học trò của Khổng Tử phần nhiều là những người dân trưởng thành. Có học trò chỉ hèn ông dăm mười tuổi, ông từng thảo luận cùng chúng ta như bạn bè vậy, không có học trò làm sao là trẻ em nhỏ. Ông cũng là fan mở lớp dạy dỗ tư đầu tiên thời đó, để huấn luyện và giảng dạy kẻ sĩ quân tử theo ưng ý của ông. Triều đình thời ấy chỉ có văn miếu dạy riêng bé vua và bé quan lại vào triều. Mãi mang đến thời Hán Vũ Đế lưu Triệt (156 – 87 TCN), nghe theo học tập phái hậu Nho là Đổng Trọng Thư (179 – 104 TCN) bắt đầu cho mở trường tứ ở các địa phương để giảng dạy sĩ tử và lựa chọn quan lại qua các kỳ thi.
Nho học vn tiếp thu tác động chủ yếu ớt của Hán Nho và Tống Nho vốn đang khác xa bốn tưởng của Khổng – Mạnh. Trừ tín đồ học mang đến nơi cho chốn, nằm trong làu Văn, Sử, Tử, Tập rồi đỗ đạt cao ra làm cho quan, còn nhiều phần tuy gồm học nhưng chưa đạt bằng cấp gì, thậm chí còn có tín đồ mới qua “nhất trường” (một trong 3 bài bác kỳ thi Hương), chữ không hay cày không biết, vào bụng mới có một nhúm chữ Nho cũng đủ để mở lớp “khai tâm” cho dăm học trò còn nhằm tóc trái đào, vẫn hiểu gì lễ nghĩa trong nhà bên cạnh làng như lời Khổng Tử nói; tuy nhiên vẫn theo thầy để học Văn tức chữ nghĩa, gớm sách (!). Những thầy vật này cũng chỉ cần hiểu 6 chữ trên với nghĩa đủ để triển khai chỗ dựa mang đến uy quyền của thầy để đề cập nhở mỗi lúc học trò sơ suất trong lời ăn uống tiếng nói không đúng lễ phép của thân phận học tập trò mà lại thôi. Thầy cũng xuất xắc nói 6 chữ đó cho phụ huynh học tập trò rõ nhằm thầy còn tự do thoải mái đe nẹt học tập trò. Cứ vì vậy một truyền mười, mười truyền trăm,… đời trước truyền đời sau. Để mang đến tận bây giờ người nào cũng thuộc và đinh ninh là câu của Khổng Tử, tưởng là đạo lý cho muôn đời chẳng ai dám bào chữa (!). (*)
Cho dù lúc này ta hiểu đúng hay sai, câu đó cũng đã làm tròn “sứ mệnh định kỳ sử” của nền giáo dục Nho giáo trước đây, để triển khai một kim chỉ nam duy độc nhất vô nhị là giảng dạy lớp trí thức tuân phục bề bên trên theo đạo Quân – Sư – Phụ, giao hàng cho khối hệ thống chính trị quân quyền thời Phong kiến. Vì vậy mà sáu chữ này làm sao thích hợp với nền giáo dục và đào tạo xã hội dân chủ tân tiến của chúng ta hiện nay?
Nền giáo dục của ta bây chừ là dành thông thường cho toàn xóm hội. Mục tiêu chung nhất là nâng cao dân trí để thiết kế một làng hội bình đẳng, tự do, dân chủ, văn minh. Trách nhiệm trong trường học như nguyên tắc giáo dục của Bộ giáo dục và đào tạo và Đào sản xuất nêu ra từ rất lâu là: “Đào chế tác con bạn lao hễ mới, toàn diện theo 4 tiêu chuẩn ĐỨC – TRÍ – THỂ – MỸ”. Tiêu chí ví dụ như vậy, làm gì có có mang “trước sau”? mặc dù trong 4 tiêu chuẩn thì đức dục vẫn nói tới trước tiên, nhấn mạnh đạo đức là đặc trưng nhất để triển khai con tín đồ lao rượu cồn mới. Còn số đông hành vi đạo đức ví dụ ứng xử tất cả văn hoá trong phần lớn quan hệ cùng với đồng một số loại như hiếu thảo với cha mẹ, kính trọng fan già, kính thầy yêu các bạn v.v. ở trong về nội hàm Lễ xưa, những điều ấy là phần nhiều điều vớ yếu nên ghi vào sách giáo khoa làm việc trường học. Đâu tất cả phải như một trong những người phản đối nghĩ, nếu quăng quật câu “Tiên học tập lễ hậu học văn” là không thể giáo dục đạo đức?
Bốn tiêu chí ấy ví dụ hơn hẳn câu “Tiên học lễ hậu học văn” cả văn bản và hình thức. Vả lại nếu câu “Tiên học tập lễ hậu học văn” là hay, là giáo dục được đạo đức mang đến học sinh, quan trọng cho phương châm giáo dục đào tạo ngày nay, thì cớ sao ta sẽ treo cao câu đó mấy chục năm ngơi nghỉ khắp những trường học trong cả nước; tuy nhiên nền giáo dục và đào tạo của ta không số đông không phát triển mà xu hướng giật lùi ngày 1 rõ? Trí dục, đức dục sa giảm rõ rệt! Vậy cụ thể sự mãi sau của câu sẽ là vô ích, còn nếu không muốn nói là công dụng xấu! bằng chứng là chính học sinh đã xuyên tạc câu đó thành “tiên chuyển lễ hậu chuyển văn” để giễu cợt nền giáo dục đang sẵn có xu vậy “thương mại hoá” ở khắp những trường sở từ càng nhiều đến đại học!
Đúng ra thì nền giáo dục nước ta xuất sắc lên xuất xắc kém đi, đâu vì một chiếc biểu ngữ xuất xắc khẩu hiệu? nếu như vậy chẳng hoá ra chỉ cần thay cái khẩu hiệu xuất xắc biểu ngữ là khiến cho giáo dục thay đổi được xuất xắc sao? slogan hay biểu ngữ chỉ để cần sử dụng ở hầu hết cuộc biểu tình, hay mít tinh nhằm kêu gọi, cổ vũ lòng tin tự nguyện của các người thao tác gì bức thiết như kháng thiên tai địch hoạ, có tác dụng từ thiện, hoặc bội phản đối điều gì tác động đến quyền hạn dân chúng. Còn những câu hỏi đã đưa thành luật, phải mọi bạn phải thực hiện như giáo dục, gớm tế,… thì slogan biểu ngữ là thừa, không thích hợp. Không đông đảo khẩu hiệu mà cả các “phong trào thi đua”cũng ko cần giữa những lĩnh vực đã tất cả luật định.
Thời kỳ loạn lạc nhiều lĩnh vực không tồn tại luật đề xuất nhà nước phát động các phong trào thi đua. Cả giáo dục đào tạo cũng vậy. Nay phong trào thi đua xem ra không còn thích hợp nữa. Không đông đảo không tương thích mà còn trở thành vì sao đẻ ra những report dối trá, gồm thành tích cao nhằm lĩnh thưởng mang đến tập thể và cá thể mà thôi.
Xem thêm: Sách Vải Pipo Sản Xuất Tại Việt Nam, 40 Năm Sau, Thế Giới Diệu Kỳ Của Gumball Phần 3 Thuyết Minh
Để chũm cho lời kết, tôi chỉ mong sao sao các chuyên gia giáo dục vn từng đi tìm hiểu, nghiên cứu nhiều nền giáo dục và đào tạo ưu việt ở các nước như Nhật Bản, Mỹ, Pháp, các nước Bắc Âu,… hãy search biện pháp cách tân giáo dục nhằm giáo dục đất nước ưu việt như họ. Làm thế nào không những đào tạo và huấn luyện học sinh, sinh viên thành những người dân vừa gồm đức vừa có tài năng mà còn phát huy được lòng tin tự lập, cải thiện lòng tự trọng của học sinh, sinh viên. Tạo điều kiện cho chúng ta phát huy được niềm tin dân chủ, tự do tư duy, tự do sáng tạo, đồng đẳng trong phản bội biện để phân biệt cái đúng mẫu sai, điều tốt điều xấu, tất cả những sáng tạo sáng chế, góp phần làm cho quốc gia được nhiều mạnh. Tránh lặp lại lối mòn của thời kỳ qua – thời lớp tuổi công ty chúng tôi thời còn trẻ, đã biết thành hạn chế đầy đủ điều dưới áp lực nặng nề của óc gia trưởng, “học phiệt” trong nền giáo dục Nho học cũ còn thấm sâu trong nếp suy nghĩ cả già lẫn trẻ, thầy lẫn trò, chẳng hạn như phân biệt giai cấp, bằng cấp, chức tước, chiếu bên trên chiếu dưới, quý phái hèn,… Tệ hại đến hơn cả học trò chỉ biết vâng lời cả khi thấy thầy nói sai, chỉ học vẹt, sợ đầy đủ thứ không đủ can đảm mở miệng! Ra công tác làm việc chỉ biết vâng lời cấp cho trên, phát triển thành một trang bị “công cụ” chỉ gì làm nấy,…
Làm bởi vậy là huấn luyện và đào tạo con fan “công cụ” theo kiểu giáo dục và đào tạo cũ sẽ lạc hậu. Sao rất có thể gọi là giáo dục đào tạo tôn trọng con bạn như bản Quốc tế Hiến chương những nhà giáo từng quy định, để con tín đồ làm chủ, đẩy mạnh được kĩ năng sáng chế tác của tuổi con trẻ như ở những nước gồm nền giáo dục tiên tiến? bởi thế mà nước nhà lạc hậu, kém phát triển là lẽ đương nhiên. ước ao mỏi và hi vọng nền giáo dục và đào tạo của ta chuyển đổi tốt rất đẹp lắm thay!
———–
(*) Tôi nghĩ người rút ngắn đoạn văn của Khổng Tử thành 6 chữ này, chắc hẳn rằng nhà Nho tín đồ Việt. Lối nói tắt này cũng thấy những trong tiếng Việt. Trường hợp là nhà Nho trung hoa thì nhất mực thành khẩu ca phổ biến bên nước họ, vậy nên nhất định cần ghi trong từ điển. Nhưng các loại từ điển đều không thấy.
