CUỘC KHỞI NGHĨA YÊN THẾ
Di tích lịch sử Những địa điểm khởi nghĩa Yên vậy nằm trên địa bàn 4 huyện gần kề nhau: yên ổn Thế, Tân Yên, Việt Yên, yên Dũng của tỉnh giấc Bắc Giang.
Bạn đang xem: Cuộc khởi nghĩa yên thế
Khởi nghĩa dân cày Yên nạm là cuộc khởi nghĩa nông dân to nhất, lâu năm nhất ra mắt vào vào cuối thế kỷ XIX - đầu thế kỷ XX. Đề nuốm là một trong những tướng lĩnh trước tiên lãnh đạo của cuộc khởi nghĩa. Hoàng Hoa Thám (Đề Thám) lộ diện với sứ mệnh là thủ lĩnh tiếp theo sau đã gửi cuộc khởi nghĩa lên tầm với quy tế bào lớn, tín đồ mà chính giới Pháp cũng phải thừa nhận, “Mỗi núm kỷ chỉ lộ diện một lần nhưng thôi”.
Di tích tương quan đến cuộc Khởi nghĩa được phân bổ trên một địa phận rộng lớn, bao hàm những dự án công trình kiến trúc cổ có liên quan đến hoạt động vui chơi của nghĩa quân (đình, chùa, đền, miếu có niên đại khởi dựng vào thời Hậu Lê với thời Nguyễn cố kỉnh kỷ XIX - đầu thế kỷ XX) cùng những địa điểm, đồn lũy liên hoàn của nghĩa quân, vượt trội là: 08 ngôi đình, 07 chùa, 06 đền, 03 đồn, 01 điếm, 01 nghè, 01 động và 05 địa điểm. Trong đó, có23 điểm di tích đã được xếp hạng di tích quốc gia, phản ánh sinh động quy trình xây dựng lực lượng, tổ chức chiến đấu của nghĩa binh từ các ngày đầu tiên, tới đầy đủ ngày cuối cùng.
1. Đình Dĩnh Thép: là nơi diễn ra Hội nghị ghi dấu thời khắc củng cầm cố lại tổ chức của nghĩa quân năm 1888, sau đầy đủ thất bại ban đầu. Đây cũng là chỗ Hoàng Hoa Thám qua lại trong năm tháng cuối đời.
2. Miếu Lèo: là vị trí liên lạc và có tác dụng nơi đón quý khách của nghĩa quân. Thời kỳ hoà hoãn lần vật dụng hai (1897 - 1909), miếu Lèo duy trì vai trò là vị trí tiền tiêu, quan tiền sát quá trình xâm nhập của thực dân Pháp vào đồn Phồn Xương; được Đề Thám tu vấp ngã và biến đổi trung trọng tâm sinh hoạt tín ngưỡng của nghĩa quân thuộc nhân dân địa phương.
3. Đền Thề:là nơi tổ chức hội thề của nghĩa quân. Lễ cầu may rằm tháng Giêng chính là dịp Đề Thám thăm viếng những thân nhân, tử sĩ của nghĩa quân.
4. Đồn Hố Chuối:là căn cứ lớn, nơi che chở kiên cố, tập trung nhiều nghĩa quân và tất cả vai trò đặc trưng nhất cuộc khởi nghĩa; là nơi ra mắt nhiều trận đánh kịch liệt giữa nghĩa quân và quân Pháp.
5. Miếu Thông: ghi dấu các sự kiện lịch sử dân tộc gắn với cuộc khởi nghĩa; là nơi ký kết Hiệp ước đàm phán giữa nghĩa quân với thực dân Pháp.Lễ hội miếu được tổ chức triển khai hàng năm vào trong ngày 15-16/3 (Dương lịch).
6. Đồn Phồn Xương(đồi Gồ, đồi Cụ):xây dựng năm1896. Vùng phía đằng sau Đồn là doanh trại, chiến lũy của nghĩa quân. Đề Thám đang cho tạo ra một chén quái trận với khá nhiều đồn lũy thông nhau; là địa điểm trấn giữ con phố độc đạo vào căn cứ; là đại bạn dạng doanh, nơi giao dịch thanh toán của nghĩa quân với khách.
8. Động Thiên Thai: là một trong“Thất diệu đồn điền”do Kỳ Đồng Nguyễn Văn Cẩm (1875 - 1929) lập ra.Thất diệu đồn điềnđược sắp xếp tựa như 7 ngôi sao sáng của chòm sao Bắc Đẩu, bao gồm bảy quần thể (hay bảy trại): nhất, nhì, ba, tư, năm, sáu và khu Động Thiên Thai.
9. Đền cầu Khoai (đền Cô): là địa thế căn cứ được xuất bản năm 1524; thờ2 cô gái của Đàm Thuận Huy (vị quan liêu thanh liêm, bản lĩnh thời Lê Thánh Tông, người có nhiều công lao với quần chúng. # vùng đương thời) là: bà Đàm Thị Dung Hoa với bà Đàm Thị Quế Hoa. Tiệc tùng, lễ hội Đền được tổ chức vào ngày 23 tháng Giêng.
10. Đình Đông: là nơi Hoàng Hoa Thám đã cùng hơn 400 binh lực làm lễ tế cờ xuất trận;được xây đắp từ thời Hậu Lê; thờ Trương Hống, Trương Hát; còn giữ được không ít tài liệu, hiện vật cổ, giá trị như: những bức hoành phi, đại tự, câu đối, hương thơm án, bài bác vị, săng đựng sắc và một số đồ thờ bằng gỗ khác.
11. Miếu Kem (Sùng Nham tự): là chỗ Đề Thám thuộc nghĩa quân đang về đóng góp quân cùng đắp luỹ, có tác dụng tường thành, làm nhà, luyện tập quân sự. Dấu tích còn bảo quản là: tường luỹ, nền nhà quan, giếng quan, trạm gác, cột cờ. Chùa còn là nơi để chiêu binh tiến công Tây, đựng dấu lương thực, vũ khí cùng hội họp.
12. Khu giữ niệm danh nhân Hoàng Hoa Thám(gồm bao gồm đình, đền, chùa, điếm, núm trạch với phần mộ người thân của Hoàng Hoa Thám) gồm:Đình xã Trũngthờ Thánh Cao Sơn với Quý Minh Đại vương. Sau thời điểm Đề Thám mất, quần chúng. # địa phương sẽ thờ Ông làm việc trong đình cùng rất Thành Hoàng làng. Đình nay chỉ còn lại nền móng.Chùa xóm Trũngxưa được tạo ra ở vùng phía đằng sau đình. Sau khoản thời gian Hoàng Hoa Thám mất, đình Trũng bị lỗi hỏng, quần chúng địa phương đã đưa Ông vào phối thờ trong chùa.
Xem thêm: Bài 11 Lịch Sử 8 - Bài 11: Các Nước Đông Nam Á Cuối Thế Kỉ Xix
Đền bái Hoàng Hoa Thám:là khu vực thờ phụng, tưởng niệm Đề Thám.Điếm làng Trũng:Sau lúc cuộc khởi nghĩa Yên thế thất bại, Đại Trận và Đề Thám mất, quần chúng làng Trũng đã thờ nhì ông sinh sống đây. Quần chúng. # địa phương đã đúc tượng chân dung nhì vị để thờ.Nơi nghỉ ngơi của danh nhân Hoàng Hoa Thám thời niên thiếu:là địa điểm Đề Thám sinh sống thuở bé dại và lui về trong quy trình tiến độ khởi nghĩa; gồm tấm bia lưu giữ danh.Khu phần chiêu mộ thân tộc của Hoàng Hoa Thámđược xây dừng phía trước chùa, cạnh đền.
13. Cụm di tích lịch sử Cầu Vồng(đình, chùa, đền, nghè Vồng): được tạo ra từ thời Hậu Lê, tu sửa nhiều lần vào thời Nguyễn cùng sau này. Nghĩa binh tế cờ trên đây trong những lần xuất quân.
15. Đình Dương Lâm:là một ngôi đình cổ, được xây dừng từ thời Hậu Lê; bái Thánh Cao và tía vị Quận công: Dương Đình Bột, Dương Đình Tuấn, Dương Đình Cúc; là nơi tổ chức nhiều cuộc họp đặc biệt quan trọng của nghĩa quân.
16. Đình Cao Thượng: cố kỷ XVII; cúng Cao tô - Quý Minh. Đề Thám đã cho lập địa thế căn cứ ở trên núi Yên ngựa chiến (khu vực đình Cao Thượng) cùng thường tổ chức hội họp, lui tới đình. Hội được mở từ bỏ 12 - 14 tháng Giêng.
17. Đình Nội(Tiên đình): thờ Cao sơn - Quý Minh, là ngôi đình to rất đẹp nổi tiếng, được chế tạo vào đời vua Lê Hiển Tông. Đề Thám chuyển phiên đình về phía Đông Nam, xây thêm 2 tả vu, hữu vu cùng nghi môn.
18. Đình xã Chuông: được dựng thời Hậu Lê; còn lưu giữ giữ được không ít sắc phong và đồ bái quý như: Kiệu bát cống, chấp kích, bát bửu, tàn lọng,...Tại đây, Hoàng Hoa Thám đã tổ chức triển khai nhiều buổi họp quan trọng, tổ chức triển khai những trận đánh lớn.
19. Miếu Phố(Nam Thiên tự): thực dân Pháp sử dụng khu đất nền này làm cho chợ, khu bên kho của Sécnay (chủ bút báo sau này xứ Bắc Kỳ), khu nhà đất của đốc tờ Zina với làm bến bãi tập. Chùa Phố là cơ sở phương pháp mạng của Đảng ta trong thời kỳ 1943 -1945.
20. Đền cội Khế: là nơi thờ mẫu và Đại vương nai lưng Quốc Tuấn; nơi hoạt động vui chơi của nhiều tướng lĩnh của nghĩa quân như: Đề Công (Tạ Văn Công), Đề Nguyên (Tạ Văn Nguyên), Đề đề xuất (Tạ Văn Cần), Thống Ngò (Tạ Văn Khấu), cai quản Khối (Giáp Văn Khối),...
21. Đền cúng Cả Trọng(đền nơi bắt đầu Dẻ): là ngôi đền thứ nhất thờ Cả Trọng - đàn ông cả của Đề Thám với cũng là một vị chỉ huy tài xuất sắc của nghĩa quân.
22. Ao Chấn Ký: là khu vực thực dân Pháp thả tro cốt đầu Hoàng Hoa Thám cùng hai thủ hạ thân tín của ông.
23. Nghĩa địa Pháp, đồi Phủ: nơi mai táng những lính Pháp, Việt (theo Pháp) chết trận khi giao chiến với nghĩa quân yên Thế. Đồi bao phủ là vị trí tập kết của quân Pháp cho các cuộc hành binh; là nơi hai lần chứng kiến nhiều sự kiện liên quan đến nhì cuộc hoà hoãn thân thực dân Pháp cùng Đề Thám.
Tại những khu di tích lịch sử này, ngoài những hiện vật liên quan tới sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng vốn bao gồm của di tích, còn có nhiều hiện vật liên quan tới cuộc khởi nghĩa (405 hiện vật tương quan trực tiếp tới cuộc khởi nghĩa và hàng trăm hiện vật khác tại các di tích). Các hiện vật trong các này hiện tại được bảo quản, trưng bày tận nhà truyền thống về cuộc khởi nghĩa tại khu vực Phồn Xương, để đóng góp phần vào công tác giáo dục truyền thống.
Xem thêm: TậP LàM Văn Bài Viết Bài Văn Số 6 Lớp 9 Đề 1 → Đề 2 (18 Mẫu)
Với phần lớn giá trị đặc trưng của di tích,Thủ tướng cơ quan chính phủ đã đưa ra quyết định xếp hạngdi tích lịch sử hào hùng Những địa điểm khởi nghĩa Yên cố làDi tích giang sơn đặc biệt(Quyết định số 548/QĐ-TTg ngày 10 mon 5 năm 2012).
